هنر در شهر – بیژن خرسند

جادو در مهتاب

• فیلم های «وودی آلن» به مثابه هدیه های جشن تولد است! سالی یکبار این هدیه را دریافت می کنیم، در نوعی بسته بندی آشنا و دلپذیر- این بار همراه با سویینگ های موسیقی جاز قدیمی- وهمواره از دریافت این هدیه شاد می شویم (فیلم «نیمه شب در پاریس» را به یاد بیاوریم).
• آخرین هدیه ی وودی آلن، 78 ساله، یک فیلم رمانتیک کمدی موسوم به «جادو در مهتاب» Magic in the Moonlight نام دارد که سرگرم کننده ، و با پرداخت خاص خود، فریبنده است.
کالین فیرث هنرپیشه ی انگلیسی (سخنرانی پادشاه) نقش استنلی کرافورد را بازی می کند که یک شعبده باز معروف دردهه ی 20 اروپاست که زیر چتر «وی لینگ سو»در لفافه ای از رمز و راز شرقی کار خود را انجام می دهد.
وی با ربدوشامبر چینی و سبیل مخصوص «فورمانچو» تماشاگران خود را بهت زده می سازد. اما خارج از صحنه، فقط یک انگلیسی از خود راضی است که اعتقاد دارد تماشاگران او از عقل عاری هستند. وگرنه چگونه ممکن است یک آدم منطقی، جادو و شعبده بازی را درحد حقیقت قبول داشته باشد؟!
درنتیجه هنگامی که بدعوت یکی از دوستانش که در جنوب فرانسه به اومیپیوندد تا به اتفاق «سوفی» (اما استون)، دختری که درکار ارواح است، از یک خانواده ی پولدار امریکایی نفع مالی ببرند، به آنجا می رود، که در طول کار، استنلی به تردید می افتد که نکند استعداد سوفی واقعی است!
از اینجاست که پیچ و خم های داستانی وعشقی وودی آلن آغاز می شود، و پس از ساختن چهل و سه فیلم، او بخوبی می داند که تماشاگر را به کجا بکشاند.

جوایز «امی»

• با اعلام نامزدهای جوایز امسال«امی» به نظر می رسد که بیشترین تعداد نامزدها از مجموعه ی جدید «نارنجی، رنگ جدید سیاه است» و برای اولین بار، انتخاب شده است، در مجموع این مجموعه در دوازده شاخه نامزد دریافت جایزه شده، در حالی که مجموعه ی قدیمی تر«خانه ی ورق» در سیزده شاخه نامزد است.
بعلاوه جزو اولین بارهای انتخاب باید از «لناهدی» برای «بازی تاج و تختGame of Thrones» و «کیت مارا» برای «اساتید سکسSex Masters» نام برد وهمچنین «جو مورتون» برای «Scandal» اما براساس شایعات موجود، جایزه ی بهترین بازیگر مرد را«متیو مک کاناهی» برای مجموعه ی «کارآگاه راستین True Detective» به خانه خواهد برد.
«بیلی باب تورنتون» و «مارتین فریمن» از مجموعه ی «فارگو» جزو نامزدها اعلام شده اند. این مجموعه ی تلویزیونی براساس فیلم معروف «فارگو» محصول 1996 ساخته شده است.
«تاتیانا مسلانی» بخاطر بازی پرقدرت خود در مجموعه ی «یتیم سیاه Orphan Black » نامزد دریافت جایزه «امی» به عنوان بهترین بازیگر نقش دوم ، نام «آلیسون تولن» به نظر می رسد، مثلا در مورد «ایمی شومر» برای برنامه های نمایش یک نفره ی کمدی، و یا «جولیانا مارگولیس» در مجموعه ی «همسر خوب» که مثل همیشه از فیلمنامه های جذاب و بازی های قوی برخوردار است. و یا نادیده گرفتن مجموعه ی «هانیبال» در حد «جنایت و آدمخواری» موجود در آن، در شاخه ی بهترین فیلم سینمایی است، درحالی که به وضوح و به رای العین، یک مجموعه ی تلویزیونی بشمار می آید. اما می توان گفت که اینهم معمایی است که حل آن فقط از عهده ی شرلوک هولمز بر می آید.

موزیکال های مخصوص

در ردیف فیلم های Criterion مجموعه ای از شش فیلم اثر«ژاک دمی» فیلمساز فرانسوی متعلق به «موج نو» در یک مجلد به بازار عرضه شده است. این مجموعه با عنوان The  Essential Jacque Demyشامل شش فیلم اصلی از کارهای این کارگردان است که در سال 1990 در سن 59 سالگی درگذشت، وهمگی زیر نظر همسر فیلمسازش «آنیس واردا» (سازنده ی فیلم معروف «کلیو از 5 تا 7») تجدید چاپ و شکل گرفته است.
• «دمی» در زمانی که گودار و رومر در پی عرضه ی نحوه های بیانی جدید در سینما بودند، سینمای خود را بر مبنای فانتزی و موزیکال قرار داد و با فیلم «چترهای شربورگ» شهرت جهانی پیدا کرد. این فیلم در اهدای جوایز اسکار، نامزد دریافت جایزه ی بهترین فیلمنامه ، بهترین موسیقی و بهترین تصنیف متن شد.
مجموعه ی آثار ژاک دمی به طول مدت 9ساعت و 55 دقیقه شامل این فیلم هاست:
– «لولا» (1961) با شرکت «آنوک امه» درنقش یک رقاصه ی کاباره در شهر ساحلی تافت، که در انتظار بازگشت خواهر گمشده ی خویش است. این فیلم نوعی قدردانی از فیلم «لولامونتز» اثر کلاسیک «ماکس افولس» بشمار می رود.
– «خلیج فرشتگان» (1963) با شرکت «ژان مورو» از رنگ و موسیقی، با شرکت «کاترین دونوو» در نقش یک دختر مدرسه که عاشق یک مکانیک است.
– «دخترخانم های روشنور» (1957) با شرکت کاترین دونوو و خواهرش فرانسواز دورلئاک که هر دو در کنار جین کلی وجورج چکریس می رقصند و آواز می خوانند. این فیلم نامزد جایزه ی اسکار برای بهترین موسیقی متن شد.
– «پوست الاغ» (1970) با شرکت کاترین دونوو در بازگویی افسانه یی از قرن هفدهم، سرگذشت پرنسسی که در مخالفت با یک ازدواج اجباری با تغییر شکل و هیئت، از قلمرو حکومتی فرار می کند.
– و بالاخره «اتاقی در شهر»(1982) فیلم تلخی از «دمی» در بازگویی تراژیک یک عشق، در زمان اعتصاب کارگران در شهر نانت.
• ژاک دمی متولد و بزرگ شده ی شهرنانت در فرانسه، پدری مکانیک و مادری آرایشگر داشت، و از این دو حرفه در فیلم های مختلفش استفاده شده است.
• دمی برای ساختن فیلم Model Shop در سال 1969 ،«هریسون فورد» جوان را پیشنهاد داد،اما تهیه کننده ی مربوطه گفت که فورد برای یک هنرپیشه، آینده یی ندارد! و در نتیجه دمی «گری لاک وود» را در فیلم خود شرکت داد.
• دمی می گوید: پیامی که من در فیلم هایم می فرستم ، عشق است. و من ترجیح می دهم که این پیام از طریق موسیقی و آواز بیان شود.

یک دختر خوش بخت؟

• «پدرم که مرد،مادرم گفت ما باید تا محل سکونت او برانیم و ببینیم چه چیزی برای ما وجود دارد. قضیه این است که پدرت ما را بیشتر دوست داشت، اما در ضمن می خواست یک خانواده ی دیگر هم داشته باشد.»
با این جملات داستان جدید «ایمی بلوم»Amy Bloom  موسوم به «خوش به حال ما» Lucky Usشروع می شود.
داستان دختر نوجوانی به اسم «اوا اکتون» که اصلا خوشبخت نیست چرا که به شدت دوست داشته نشده ودوست داشتنی است. به گفته ی خودش:«اگر شما هم مادری داشتید که با شما مثل یک سبد رخت چرک رفتار می کرد، و پدری داشتید که حتی از شما و یا خواهر شما می دزدید، در آن صورت به شدت خوش بخت می بودید اگر خواهرتان شما را با خودش به هالیوود می برد، لباس های زیرش با شما مشترک بود، و غذایش را با شما تقسیم می کرد».
به این ترتیب، داستان در سال 1942 در هالیوود اتفاق می افتد، بدون آنکه این شهر واقعا بهشت موعود باشد. و یا به خواهرتان واقعا بتوان اعتماد کرد- و این همه بخاطر جستجوی بی تابانه ی او به دنبال عشق، و «چراغ های صحنه» بود.در این لحظه است که او از خانواده ی دست چین خود را انتخاب و ترکیب می کند، خانم پیر صاحبخانه مرد آرایش ساز همجنس باز، و دوقلوهای یتیمی که هرچندگاه به او پناه می آوردند. و بعد جنگ فرا می رسد، ودوست پسر آلمانی الاصل «اوا» باید به مملکت خود باز گردد.
امی بلوم با نثرشیرین و سنجیده ای، کتاب آخر خود را همراه با حوادث کوچک و بزرگ به مثابه حقیقت زندگی، جذاب و با شکوه می سازد. پیش از این نیز دوکتاب دیگر از این نویسنده در صدر کتابهای پرفروش قرار گرفته بود: «دور»و  «حتی یک آدم کور هم می تواند ببیند که من چقدر تو را دوست دارم.»

سینما
هجرت بزرگ

شاید نقش موسی را در سینما کسی بهتر از «چارلتون هستون» بازی نکرده باشد، اما بهرحال «ریدلی اسکات» کارگردان معتبر انگلیسی مجددا دست به ساختن فیلم «هجرت» زده ونقش موسی را به عهده ی «کریستین بیل» واگزار کرده است. این فیلم که «هجرت:خدایان و سلاطین» Exodus: Gods & King نام دارد، برای نمایش درماه دسامبر امسال آماده می شود.
کریستین بیل می گوید: قصه ی این هجرت تاریخی تا آن اندازه نکات و زوایای کشف ناشده دارد که دوباره ساخته شود. بخصوص که می توان به جزئیاتی پرداخت که در فیلم «ده فرمان» از آن نشانی نبود، و یا خنده می افزاید: بعلاوه در این فیلم جدید فقط از ریش طبیعی استفاده خواهد شد!
قصه ی آشنا حکایت از آن دارد که موسی پیغمبری بود که علیه فرعون رامسس سوم بپاخاست تا ششصد هزار برده را ازمصر بدر ببرد، از صحرای سرخ بگذراند، تا ده فرمان را بر آنان نازل کند.
ریدلی اسکات کارگردان معتقداست که این روایت یکی از بزرگترین داستان های تاریخ است. وی در بیست و دومین فیلم خود گروهی از هنرپیشگان سرشناس را در کنار کریستین بیل قرار داده است، از جمله: سیگورنی ویور، بن کینگزلی، و جان تورتورو. نقش فرعون را جوئل اگرتون (هنرپیشه ی نسخه ی جدید«گتسبی بزرگ») به عهده دارد. فیلمبرداری صحنه های خارجی در اسپانیا و جزایر قناری صورت گرفته است.
اگرتون در مورد ریدلی اسکات می گوید: فیلمسازی برای اوبه مثابه نفس کشیدن است، همانقدر حیاتی ومهم است.وکریستین بیل می افزاید:تمامی شور و اشتیاق یک فیلمساز جوان در ریدلی وجود دارد و این شعله ی فروزان هرگز در وجود او کاهش نمی یابد.
برغم صحنه های مشکل جنگ و صحنه ی مربوط به شترها، ریدلی اسکات موفق شد فیلمبرداری را مطابق برنامه ی تعیین شده در هفتاد وچهار روز به اتمام برساند. وی می گوید:من هنوز نمی دانم چگونه ما موفق شدیم یرغم همه ی مشکلات این کار را انجام دهیم. ولی آنچه می دانم این است که مدتها بود این همه سرگرمی و رضایت در طول اجرای تهیه ی یک فیلم نداشته بودم.

4 فیلم کلاسیک مذهبی

• چهار فیلم کلاسیک براساس روایت های مذهبی که در تاریخ سینما ماندنی هستند، از این قرار است:
– «بن هور» (1959) اثر ویلیام وایلر، برنده ی یازده جایزه ی اسکاز، درباره ی دوستی و خیانت میان یهودا بن هور (چارلتون هستون) و «سالا» (استیفن بوید)، و صحنه ی مشهور ارابه رانی ، که به روایتی آن صحنه به کارگردانی «سرجو لئونه»(هنوز غیر معروف در آن زمان) انجام گرفته است.
– «ده فرمان» (1956) اثر «سیسیل ب.دومیل » هنوز بهترین فیلم در نوع خود بشمار می رود. با شرکت چارلتون هستون در نقش موسی ، با ریش پنبه یی مصنوعی، در نمایش یک فوق قهرمان در سینما.
– «آخرین وسوسه ی مسیح» (1988) اثر مارتین اسکورسیزی به اقتباس از کتاب نیکوس کازانتزاکیس، با شرکت «ویلیام دفو» که چهره ی انسانی تری به مسیح بخشیده است. برخی این فیلم را کفرآمیز خواندند وبرخی دیگر آنرا به نحو ترسناکی زیبا دانستند.
– «مصایب مسیح»(2004) فیلم ضد قراردادی «مل گیبسون» درباره ی آخرین ساعات زندگی مسیح با شرکت «جیم کادیزل»این فیلم بی نهایت خشن و خونین است، اما در عین حال با نمایش رنج و مصیبت ، و روحیه قوی، و بخشایش مسیح، بی تردید اثری فوق العاده قوی و تاثیرگذار بشمار می آید.