محمدعلی کشاورز از بازیگران مطرح و درجه اول تئاتر، سینما و تلویزیون ایران صبح یکشنبه، 25 خرداد1399 و بعد از مدتی بیماری بر اثر کهولت سن در نود سالگی دیار فانی را ترک گفت.
وی در ۲۶ فروردین ۱۳۰۹ در اصفهان متولد شد و در رده مهمترین بازیگران نسل طلایی تئاتر و سینمای ایران محسوب می شد. محمد علی کشاورز ، در کنار عزت الله انتظامی، داوود رشیدی، جمشید مشایخی و علی نصیریان پنج بازیگر مرد ماندگار تاریخ تئاتر و سینما و تلویزیون ایران به‌شمار می‌آیند. کشاورز بعد از گرفتن دیپلم در دبیرستان ادب اصفهان به تهران آمد و پس از گذراندن دوران سربازی به هنرستان هنرپیشگی رفت و آنجا دوره سه ساله ای را در کناراسماعیل شنگله و جمشید لایق گذراند.
کشاورز فارغ‌التحصیل هنرستان هنرپیشگی تهران و دانشکده هنرهای دراماتیک است. او یک بار در دانشکده پزشکی نیز پذیرفته شد، امّا به دلیل علاقه و عشق زیادی که به بازیگری داشت از تحصیل در این رشته انصراف داد و به همان عشق‌اش بازیگری رسید. حاصل ازدواج کشاورز که بعد ها از همسرش جدا شد، دختری به نام نلی است که در خارج از ایران زندگی می کند.
محمد علی کشاورز در سال 1349 وقتی 40 ساله بود با خانم منا طاهری ازدواج کرد که این زندگی در نهایت با به دنیا آمد یک دختر بنام نیلی (نلی) که در خارج از ایران زندگی می کند، به طلاق انجامید. بعد از آن کشاورز دیگر ازدواج نکرد.
اولین فعالیت تئاتری کشاورز بازی در تله‌تئاتر «خودکشی» به کارگردانی علی نصیریان در سال ۱۳۳۹ بود و سپس در نمایش‌هایی همچون «ویولن‌ساز کرمونا»، «آنتیگون»، «آندورا»، «ادیپ شهریار»، «بازی استریندبرگ » حضور داشت. تا شروع انقلاب او در 14 فیلم سینمایی، 12 تله تئاتر تصویری و سریال تلویزیونی ایفای نقش کرد تا اینکه سال 1360 با فیلم دست شیطان دوباره به عرصه بازیگری بازگشت.
محمد علی کشاورز دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر است، او در سینما، تئاتر و تلویزیون بارها در نقش‌های متفاوت و درخشانی حضور داشته است. از آثار ماندگار کشاورزدر تلویزیون می توان به سریال دایی‌جان ناپلئون، آتش بدون دود، هزاردستان سربداران ،افسانه سلطان و شبان ، پدرسالار، گرگ‌ها و پاتوق اشاره کرد.
او درسال 1343 وقتی 34 ساله بود با فیلم شب قوزی اولین بار جلوی دوربین سینمارفت . سال 54 با سریال آتش بدون دود بازیگری را در قاب تلویزیون تجربه کرد تا اینکه با سریال دایی جان ناپلئون درسال 1355در 46 سالگی به چهره ای شناخته شده تبدیل شد.
در تاریخ سینمای ایران فیلم‌هایی چون «خشت و آینه»، «آقای هالو»، «رگبار»، «صادق کرده»، «شطرنج باد»، «کمال‌الملک»، «مردی که موش شد»، «کفش‌های میرزا نوروز»، «مادر»، «پول خارجی»، «دلشدگان»، «روز واقعه»، «ناصرالدین شاه اکتورسینما»، «خسوف»، «زیردرختان زیتون»،«فرزند صبح» و«غزال» با حضور و بازی محمد علی کشاورز جاودانه شدند .
کشاورز فقط یک بار برای فیلم مادر سال 1386 کاندیدای دریافت سیمرغ بلورین شد که این جایزه در آن سال به خسرو شکیبایی رسید.
اما خودش در این باره می گوید : ” بزرگترین جایزه ای که گرفتم از دست پسر جوانی بود که چرخ انگور فروشی داشت و به نزد آمد و گفت من هیچ چیزی ندارم به تو بدهم غیر از این که حسم را بگویم و خوشه ای انگور به عنوان کادو به من داد که این بزرگترین جایزه ای بود که در زندگی ام گرفتم.”
کشاورز را نسل های زیادی بر پرده سینما و صفحه تلویزیون ایران به نظاره نشستند و از هنرش لذت بردند. بازیگری که با اکثر کارگردانان مهم سینمای ایران، داریوش مهرجویی، ناصر تقوایی، علی حاتمی، ابراهیم گلستان و عباس کیارستمی همکاری داشته و لحظات درخشانی را در تاریخ سینمای ایران رقم زده است
او از جمله بازیگرانی است که سهم مهمی در تئاتر ایران دارد و با گروه هنرهای دراماتیک در راه اندازی تالار سنگلج نمایشنامه هایی از بیضایی، رادی، کاردان و صیاد به صحنه می برند وبا استقبال زیاد مردم همراه می شود .از جمله نمایش هایی که درسنگلج به صحنه می برند می توان به نمایش های، «پستخانه»، اشباح»، «افول»، «عروسی باقر خان»، «حکومت زمان خان»، «بختک»، «دشمنان»، «دوزخ»، «سیاوش بر باد»، «سیاه زنگی، دایره زنگی و مرد فرنگی»، «چند لحظه تا مرگ» و «مترسک شب» اشاره کرد.
. «آنتیگون»، «آندورا»، «ادیپوس شهریار»، «اشباح»، «افول»، «بازی استریندبرگ»، «چوب به دست های ورزیل»، «خمره»، «دایی وانیا»، «دربسته»، «درس »، «دست بالای دست»، «سیاوش بر باد»، «شیدوش و ناهید»، «عاشق مترسک»، «فرشته برف»، «کارول کالسکه طلایی»، «کلمب»، «گربه سیاه»، «لبخند باشکوه آقای گیل»، «مردی که مرده بود و خود نمی دانست» و «نیویورک» ازجمله تئاترهایی است که کشاورز روی صحنه بازی کرده و او را به چهره ماندگاری در هنر تئاتر تبدیل کرد.
محمد علی کشاورزدر سال 1355 با « آنتونی کوئین »، در فیلم «کاروان ها» که محصول مشترکی از ایران و آمریکا، آلمان و فرانسه بود،بازی می کند. این فیلم به زبان انگلیسی در اصفهان فیلمبرداری می شد و بهروزوثوقی، گرامی، کهنمویی و طباطبایی هم در آن حضور داشتند.
کشاورزبعد از انقلاب از اداره تئاتر بازنشسته شد و با «برزخی ها»به کارگردانی ایرج قادری کار سینما را ادامه داد. او درسال 1359 بازی در سریال «سربداران» را آغاز کرد وبعد در سریال«هزار دستان» به کارگردانی« علی حاتمی » بازی کرد. شخصیت هایی به یادماندنی که محمدعلی کشاورز در قاب تلویزیون به آن ها جان بخشید عبارتند از: « خواجه قشیری» در سریال سربداران به کارگردانی محمدعلی نجفی از شبکه یک سیما در سال 1362. «خواب گذار اعظم» در سریال سلطان و شبان به کارگردانی، داریوش فرهنگ ازشبکه یک در سال1363 ، «شعبان استخوانی» در سریال هزاردستان به کارگردانی علی حاتمی ازشبکه یک در سال 1366. « اسدالله خان » در سریال پدرسالاربه کارگردانی اکبر خواجویی از شبکه دو در سال 1372.
محمد علی کشاورز دارای ویژگی بارزی در اخلاق و مرام انسانی بود که او را کاملا در بازیگری در عرصه های مختلف سینما ، تئاتر و تلویزیون از دیگران متمایز می کرد . وی در چندین مرحله بخاطر مناسبات غیر اخلاقی در سینما از ناحیه دست اندرکاران سینما و بازیگران، در مقابل این جریانات ایستاد و مدتی در سینما حضور پیدا نکرد . بازیگری که در نقش های متفاوت حضوری جذاب داشت و به نوعی ویترین هر مجموعه و فیلمی محسوب می شد . هنوز هم بازی های درخشان او در هزار دستان و مادر و کمال الملک و سربداران و پدر سالار و سلطان و شبان و خشت و آینه و کمال الملک ستودنی است . یادش گرامی باد.
